Misja Społecznego Towarzystwa Oświatowego
Społeczne Towarzystwo Oświatowe jest organizacją pozarządową działającą na rzecz upowszechniania w Polsce idei nowoczesnej szkoły, łączącej harmonijnie edukację i wychowanie.
Staramy się też o:
• uspołecznianie oświaty,
• doskonalenie systemu edukacji narodowej,
• budowanie społeczeństwa obywatelskiego.
Nasze cele osiągamy przez propagowanie nowych form kształcenia, krzewienie wiedzy o edukacji, dbałość o kwalifikacje i autorytet nauczycieli oraz współpracę rodziców i nauczycieli opartą na wzajemnym zaufaniu.
Zakładamy i prowadzimy szkoły, w których uczniowie odbierają wszechstronne, rzetelne wykształcenie i zyskują umiejętność uczenia się przez całe życie. Uczymy w atmosferze wolności. Staramy się, by wartości przekazywane przez szkołę kształtowały w uczniach poczucie odpowiedzialności obywatelskiej za Polskę i Europę oraz rozumienie zasad zrównoważonego rozwoju. Zabiegamy o profesjonalizm w zarządzaniu szkołami i przestrzegamy zasady non profit w ich finansowaniu.
Historia
Dawno, dawno temu…, gdy PRL-owski system oświaty obejmował szkoły wszystkich szczebli, podporządkowując je ideologicznemu centrum, grupa rodziców i nauczycieli postanowiła tworzyć legalne i niezależne szkoły społeczne. Projekt wynikał z pragnień i dalekosiężnych planów osób, których celem było ekonomiczne, społeczne i kulturalne uwolnienie Polski od systemu totalitarnego. W drugiej połowie 1987 r. grupa inicjatorów zainteresowała swym pomysłem m.in. struktury podziemnej oświaty niezależnej i zgromadziła wokół tej inicjatywy krąg ludzi, który dał początek Społecznemu Towarzystwu Oświatowemu.
Ponad rok trwała walka o legalizację Towarzystwa. Na pierwszy wniosek o zarejestrowanie Społecznego Towarzystwa Oświatowego (na podstawie art. 19 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach), skierowany dnia 30 listopada 1987 r. do Wydziału Społeczno-Administracyjnego Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, odpowiedziano odmownie. Komitet Założycielski odwołał się od tej decyzji (18 marca 1988 r.) i ponownie spotkał się z odmową (25 maja 1988 r.). Kolejnym krokiem była skarga do Ministra Spraw Wewnętrznych oraz ponowne wystąpienie o rozpatrzenie wniosku dotyczącego rejestracji (10 listopada 1988 r.). Tym razem, mimo oporu Ministerstwa Edukacji Narodowej, dnia 29 grudnia 1988 r. Społeczne Towarzystwo Oświatowe zostało zarejestrowane.
Po zarejestrowaniu Towarzystwo musiało jeszcze uzyskać zgodę MEN na utworzenie pierwszej szkoły, w której za naukę pobiera się czesne. Nie było to łatwe zadanie; udało się dopiero po wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, wydanym 24 lutego 1989 r., w którym NSA orzekł, że wynikająca z Konstytucji bezpłatność szkoły publicznej jest prawem, a nie obowiązkiem obywateli. Po 44 latach monopolu komunistycznej edukacji mogło wreszcie powstać niezależne szkolnictwo.
Pierwsze szkoły społeczne zaczęto zakładać już w 1989 roku. Kuratoria oświaty wydały wówczas zgodę na utworzenie 32 szkół, w roku szkolnym 1990/91 było ich już 179. Bardzo dynamiczny rozwój STO i szkolnictwa niepublicznego przypadł na lata 1989-1991, kiedy ministrem edukacji był prof. Henryk Samsonowicz, dobrze rozumiejący znaczenie społecznego ruchu na rzecz oświaty. Powołanie pełnomocnika ds. innowacji w oświacie i szkolnictwa niepublicznego stworzyło szybką ścieżkę zakładania szkół niepublicznych.
Zalegalizowanie Społecznego Towarzystwa Oświatowego i podjęcie działalności przez pierwsze szkoły społeczne (zarówno STO, jak i innych podmiotów społecznych) to fakty o przełomowym znaczeniu w dziejach polskiej oświaty. Nie byłoby to możliwe bez ogromnego wsparcia społecznego. Okazało się, że wiele rodzin jest gotowych do niemałej ofiarności, by stworzyć dla swoich dzieci szkoły przyjazne, nowoczesne, wyzbyte wszelkich nacisków ideologicznych. Dla wszystkich tych rodzin tworzenie i prowadzenie szkół oraz działalność w STO stały się prawdziwą szkołą aktywności obywatelskiej.
W wyniku transformacji ustrojowej, rozpoczętej w 1989 r., odszedł w niepamięć scentralizowany, jednolity system PRL-owskiej oświaty. Zmianom towarzyszyło powstanie pluralistycznego rynku programów i podręczników szkolnych. Publicznymi szkołami i placówkami oświatowymi zarządzają teraz jednostki samorządu terytorialnego. Szkoły niepubliczne mają w systemie oświaty równoprawne miejsce. Przy udziale STO wypracowano ustawowe rozwiązania gwarantujące szkolnictwu niepublicznemu autonomię, a w Karcie Nauczyciela zapisano uprawnienia emerytalne i dotyczące awansu zawodowego dla nauczycieli szkół niepublicznych.
W pierwszym okresie istnienia STO szkolnictwo społeczne rodziło się przede wszystkim w wielkich miastach. Jednak zainteresowanie szkołami społecznymi dość szybko przestało ograniczać się do środowisk wielkomiejskich; w latach 90. zaczęto rejestrować szkoły w mniejszych ośrodkach miejskich, a nawet w miejscowościach całkiem niewielkich. Po dwóch latach istnienia STO działało w Polsce już ponad 200 szkół społecznych, w których uczyło się około 10 tys. uczniów. Jednocześnie rozbudowywał się społeczny zasięg Towarzystwa, powstawały nowe koła terenowe.
Obecnie (w roku 2014) Społeczne Towarzystwo Oświatowe składa się z 76 Samodzielnych Kół Terenowych. Liczba szkół STO przekracza 150, ponieważ niektóre koła prowadzą dwie, trzy lub nawet więcej szkół. Przeważają szkoły podstawowe, gimnazja i licea ogólnokształcące; działają także przedszkola (ich liczba ostatnio wzrasta), szkoły artystyczne, szkoły i przedszkola integracyjne, szkoły i kursy dla dorosłych. Do szkół STO uczęszcza ponad 13 tys. uczniów, a zatrudnionych jest w nich ok. 2,5 tys. nauczycieli.